Hoe zou jij het liefst je gouden jaren doorbrengen? De meeste Vlamingen dromen ervan om zo lang mogelijk in hun eigen woning en buurt te blijven. Maar wist je dat op dit moment maar liefst 4 op de 10 senioren in een huis wonen dat niet echt senior-proof is? Er bestaan al heel wat andere woonvormen en concrete initiatieven in België, maar ze zijn niet altijd even gekend. Toch zien we de laatste jaren een toenemende belangstelling in Vlaanderen voor woonvormen zoals kangoeroewonen of cohousen. Ook vanuit de bouwsector biedt deze tendens interessante opportuniteiten. Denken we maar aan de raakvlakken met circulair of modulair bouwen.
In Limburg staan we, net als in de rest van Vlaanderen, voor enorme uitdagingen en willen we graag in deze Woonacademie de klemtoon leggen op levensloopbestendig wonen, ontwerpen en bouwen waarbij we ook aandacht hebben voor betaalbaarheid.
Samen met haar partners Embuild Limburg, UHasselt en Abbeyfield Vlaanderen stelde de Woonacademie een tweedelig programma samen. Op deze webpagina vind je na afloop de presentaties terug en daarnaast nog meer informatie over het thema.
- Een andere kijk op wonen: klaar voor de toekomst: presentaties 23 februari 2024
- Levensloopbestendig ontwerpen en bouwen: presentaties 3 mei 2024
- Nood aan meer onderzoek en cijfers
- Andere woonvormen
- Universeel design
- Hoe maak ik mijn gemeente levensloopbestendig?
- Wat met individuele vragen?
- Meer inspiratie
1 Een andere kijk op wonen: klaar voor de toekomst?
De eerste Woonacademie van 2024 vond op 23 februari plaats op de Bouwcampus in Diepenbeek. De focus lag op andere of alternatieve woonvormen in en buiten Limburg. Maar eerst stonden we stil bij recente inzichten uit onderzoek. Het geheel van presentaties met de contactgegevens van de sprekers vind je hieronder.
- Andere woonvormen in cijfers en onderzoek
Dr. arch. Elke Ielegems en Prof. dr. Ann Petermans - Onderzoeksgroep ArcK/Designing for More, UHasselt stonden stil bij recent onderzoek in Limburg en Vlaanderen, waaronder het HOUSE-onderzoek. Zij gingen dieper in op de verschillende woonvormen, waarom mensen hiervoor kiezen, of net niet. Daarna somden ze de drempels en opportuniteiten op die ontwerpers ervaren wanneer ze bouwen voor innovatie, wonen en ouderen.
Download en lees de presentatie "Andere woonvormen in cijfers en onderzoek". - Gluren bij de buren
Luc Lampaert, deskundige alternatieve woonvormen van het Kenniscentrum Welzijn Wonen Zorg vzw, beschreef drie concrete projecten "wonen in diversiteit" uit het Brusselse, namelijk Samenhuizen + Co-Kot, Casa Viva + LDC Forum, Passer + Kuumba.
Download en lees de presentatie "Gluren bij de buren". - Andere woonvormen in Vlaanderen
Roland Kums, beleidsmedewerker Samenhuizen vzw gaf een overzicht van de verschillende vormen van gemeenschappelijk wonen in Vlaanderen. Daarna ging hij in op hun ondersteuningsaanbod voor de lokale besturen.
Download en lees de presentatie "Andere woonvormen in Vlaanderen". - Gemeenschappelijk en intergenerationeel wonen? Het kan ook coöperatief.
Betty Peeters, een van de initiatiefnemers van Huize Meer Dan Ik in Genk, en Anne Verdoodt, bewonerscoach van wooncoop, vertelden de visie van wooncoop en zoomden in op twee concrete projecten in Limburg.
Download en lees de presentatie "Gemeenschappelijk en intergenerationeel wonen? Het kan ook coöperatief". - Cohousing op maat van 55-plus
Charlotte Hanssens, voorzitter Abbeyfield Vlaanderen gaf meer uitleg over hun initiatief en hun zoektocht naar een eerste concreet project in Limburg.
Download en lees de presentatie "Cohousing op maat van 55-plus". - Betaalbaar en zorgeloos wonen, comfort op maat van 65-plus
Reinout Van Der Sijpe, directeur klant en bewoners Wonen in Limburg, vertelde meer over hun visie op wonen voor senioren en de mogelijkheden binnen de woonmaatschappij WiL. Wat is het huidige aanbod? En wie kan hierin terecht?
Download en lees de presentatie "Betaalbaar en zorgeloos wonen, comfort op maat van 65-plus".
2 Levensloopbestendig ontwerpen en bouwen
Op 3 mei 2024 vond het tweede deel van de Woonacademie met als thema "Een andere kijk op wonen: klaar voor de toekomst?" plaats. In deze sessie gingen we dieper in op de basisprincipes van levensloopbestendig ontwerpen en bouwen. Vanuit de ontwerpstrategie Universal Design bekeken we hoe we onze woningen, en de omgeving, kunnen vormgeven zodat ze bruikbaar, toegankelijk en flexibel zijn, vandaag én in de toekomst. De presentaties, alsook de gegevens van de sprekers, kun je hieronder raadplegen.
- Levensloopbestendig ontwerpen en bouwen
Dr. arch. Elke Ielegems en Prof. dr. Jan Vanrie van de onderzoeksgroep ArcK/Designing for More UHasselt deelden cijfers en data over levensloopbestendig wonen. Daarnaast stonden ze ook stil bij de ontwerpstrategie Universal Design en bespraken nog enkele "good practises" van het ontwerpen voor verschillende levensfases.
Download en lees de presentatie "Levensloopbestendig ontwerpen en bouwen". - Praktijkvoorbeelden
In dit onderdeel leerden we bij over de concrete aanpak van Universal Design. Drie architectenbureaus vertelden vanuit hun praktijkervaring met welke principes ze rekening houden en waarom. Heeft deze keuze ook gevolgen voor de betaalbaarheid van een woning of net niet? - Hoe dragen standaardisatie en samenwerking in de bouwketen bij aan de betaalbaarheid van levensloopbestendige woningen?
Vicky Dethier, de co-CEO Dethier, sprak namens het bouwteam Dethier – Machiels Building Solutions – B+ architecten over de noodzaak tot samenwerking en afstemming tussen de verschillende bouwpartners. Samen hebben zij een raamcontract afgesloten met de Vlaamse regering om modulair te bouwen voor de sociale woonmaatschappijen in Vlaanderen. Vicky hield een pleidooi voor standaardisatie en een doorgedreven samenwerking in de bouwketen om zo de betaalbaarheid en het levensloopbestendig bouwen te realiseren, ook al zijn er duidelijke grenzen.
Download en lees de presentatie "Standaardisatie en samenwerking in de bouwketen". - Levensloopbestendig wonen in de omgeving
Wendy Metten, algemeen directeur van Inter, Agentschap Toegankelijk Vlaanderen, spitste zich tijdens deze Woonacademie toe op de toegankelijkheid van de omgeving en de buurt. In de presentatie had ze ook aandacht voor de rol van lokale besturen.
Download en lees de presentatie "Levensloopbestendig wonen in de omgeving".
3 Nood aan meer onderzoek en cijfers
Hieronder vind je een beperkt overzicht van cijfers en onderzoek. Dit is verre van volledig. Ken je recent onderzoek dat in dit rijtje past? Laat het ons weten via wonen@limburg.be.
Heb je een vraag over data en/of onderzoek en vind je niet meteen een antwoord? Dan willen de medewerkers van het House-project je graag verder helpen.
Limburg in Cijfers
Cijfers uit deze databank leren ons dat het aandeel 65-plussers in onze samenleving in 1990 10,3 % bedroeg. Anno 2023 is het aandeel senioren gestegen naar 21,7 %.
Op Limburg.incijfers.be kun je data van je eigen gemeente terugvinden. Vaak tot op wijkniveau of statistische sector, in absolute getallen of percentages. Je kunt deze weergeven in verschillende vormen en grafieken. Zo kun je je eigen gemeente meteen vergelijken met andere gemeenten over heel Vlaanderen, t.o.v. Limburg of t.o.v. het gewest.
Emma Volckaert/Steunpunt wonen - Oud vasthouden: over vergrijzing, wonen en beleid (doctoraat)
Op 26 september 2022 behaalde Emma Volckaert een doctoraat aan de faculteit Architectuur van de KU Leuven. De doctoraatsthesis is mee gebaseerd op onderzoek over ouderen dat Emma verrichte in het kader van het Steunpunt Wonen onder leiding van Pascal De Decker. Via diepte-interviews met ouderen, beleidsmakers en zorgactoren onderzocht Emma hoe ouderen hun woonsituatie ervaren, of de woning is aangepast aan veranderende noden en of zorg en voorzieningen aanwezig en bereikbaar zijn.
Het doctoraatswerk is uitgegeven als boek bij Gompel&Svacina. De bijhorende onderzoeksrapporten van het Steunpunt Wonen kun je downloaden.
- Woonsituatie en -dynamieken bij ouderen. Een kwalitatief onderzoek naar oudere huurders in de stad en oudere eigenaars op het platteland en in de stadsrand
- Woonsituatie en -dynamieken bij ouderen. Een kwalitatieve studie naar de woonperspectieven van oudere huurders in de stad
Koning Boudewijnstichting - Levenskeuzes van 60-plussers
Op vraag van de Koning Boudewijnstichting voerde het onderzoeksbureau Indiville voor de tweede keer een onderzoek rond de visie op ouder worden, verwachtingen en bezorgdheden bij een representatieve groep van meer dan 2.000 Belgen tussen 60 en 84 jaar oud, die (nog) niet-hulpbehoevend zijn.
Auteur(s) van de studie zijn Stéphanie Busschaert, Jurgen Minnebo, Wouter Samyn en Indiville.
Het onderzoek toont aan dat een grote meerderheid in de eigen – al dan niet verbouwde of aangepaste – woning wil blijven wonen, met verschillende vormen en gradaties van ondersteuning. Toch geeft een groot aandeel ook aan dat andere woonvormen, zoals woonzorgcentra, serviceflats of assistentiewoningen en groepswoningen een optie zijn. Daarbij komt dat het aantal opties van mogelijke alternatieve woonconcepten voor deze bevolkingsgroep vandaag eerder beperkt is. Het huidige aanbod speelt niet in op de voorkeuren, mogelijkheden en beperkingen van de ouderen. De nood aan aangepaste woningen voor ouderen is dus hoog. We spreken hier niet over "ageing in place", maar over "ageing well in the right place".
HOUSE
Met UHasselt, VUB, PXL en FWO als partners deed het House-team de afgelopen jaren onderzoek naar de stijgende vraag naar diversiteit in woonvormen en naar de invloed van deze woonvormen op het subjectief welbevinden van ouderen. Dit onderzoeksproject wil een antwoord bieden op de noden, wensen, mogelijkheden en ervaringen van ouderen bij deze alternatieve woonvormen.
Het HOUSE-project zal verschillende instrumenten ontwikkelen om onderzoeksresultaten over innovatieve huisvesting voor ouderen en subjectief welzijn in de praktijk te brengen. Met deze tools willen ze verschillende doelgroepen bereiken, waaronder ouderen zelf en hun directe netwerken, maar ook zorgverleners, (interieur)architecten, beleidsmakers en studenten/docenten van specifieke disciplines. Zo proberen ze de kloof tussen onderzoek en praktijk zoveel mogelijk te verkleinen door nauw samen te werken met maatschappelijke partners. Deze tools willen ze dan ook zo gebruiksvriendelijk en efficiënt mogelijk maken en ze zowel in fysieke als digitale versie beschikbaar te stellen, onder andere via de HOUSE-website.
Leuk om te weten: op 27 februari zal Micheline Phlix, Uhasselt, haar doctoraatsonderzoek verdedigen. Zij onderzocht het wonen, het thuisgevoel en het welbevinden van ouderen met een migratieachtergrond.
Hier gaat een minisymposium aan vooraf met academici/onderzoekers van het HOUSE-project en collega’s van ULiège, Manchester School of Architecture en University of Sheffield.
4 Andere woonvormen
In het werkveld horen we in verschillende termen spreken over gemeenschappelijk wonen voor oudere volwassenen. Omwille van de duidelijkheid en een goed begrip, baseren we ons voor dit overzicht op het HOUSE-schema. Zo spreken we eenzelfde taal. De gemeenschappelijke woonvormen met zorg laten we hier buiten beschouwing.
Klik op de afbeelding voor een grotere versie.
We willen deze pagina graag aanvullen met goede voorbeelden van de andere woonvormen in Limburg. Ken jij er eentje? Laat het ons dan zeker weten via wonen@limburg.be.
Kangoeroewonen
Het idee van kangoeroewonen is dat verschillende generaties met elkaar samenwonen en voor elkaar zorgen. Je kunt samenwonen met je ouders, een hulpbehoevend familielid of vriend of iemand die je niet kent. Bij een kangoeroewoning heeft iedereen zijn eigen, afzonderlijke woonunit, al dan niet met gemeenschappelijke ruimtes. Niet overal is het toegelaten een kangoeroewoning op te richten. Soms is het op basis van de geldende stedenbouwkundige voorschriften verboden om bv. een bestaande eengezinswoning om te vormen tot een meergezinswoning of om twee wooneenheden te bouwen op één perceel. Uitsluitsel hierover krijg je op de stedenbouwkundige dienst van je gemeente.
Duplexwonen
Met het ouder worden, wordt een huis vaak te groot om alleen te blijven wonen. Duplexwonen is dan een ideale formule, waarbij familie voor elkaar kan zorgen. De oudere blijft thuis wonen en iemand van de kinderen trekt er met zijn gezin bij in. De woning wordt in twee delen verdeeld. De vader of moeder blijft in een aparte kamer of een aangebouwd deel van het huis wonen, liefst op het gelijkvloers, met een aparte ingang. Het gezin van zoon of dochter betrekt de rest van het huis. Door niet alleen in een groot huis te wonen, verhoogt voor de oudere ook het gevoel van veiligheid. Een eventuele uitbreiding van het huis heeft wel als nadeel dat het kadastraal inkomen kan stijgen. Ook hier dien je bij de gemeente navraag te doen of dit voor jouw woning kan.
Zorgwonen
Zorgwonen is het creëren van een kleinere woongelegenheid in of bij een bestaande woning zodat maximaal twee 65-plussers of hulpbehoevende personen kunnen inwonen. Denk maar aan ouders die niet meer zelfstandig kunnen wonen en bij hun kinderen intrekken of omgekeerd. Er zijn drie mogelijkheden om een zorgwoning te maken:
- in de hoofdwoning
- in een bestaand bijgebouw of
- in een tijdelijke verplaatsbare woon- of zorgcontainer in de tuin.
Om een zorgwoning te creëren moet het eigendom, of ten minste de blote eigendom van de hoofd- en de ondergeschikte wooneenheid aan dezelfde eigenaar toebehoren. Ook een huurwoning kan in aanmerking komen als zorgwoning. De eigenaar moet hiervan wel op de hoogte zijn en zijn goedkeuring geven.
In 2021 werd het decreet zorgwonen van kracht. Onder bepaalde voorwaarden dien je het plaatsen van een mobiele unit in de tuin enkel te melden bij het omgevingsloket. Val je hier niet onder of wens je een afwijking? Dan dien je een omgevingvergunning aan te vragen.
Voorbeelden
Voor meer info over het decreet zorgwonen en voorbeelden “mobiele units in de tuin” verwijzen we naar de webpagina van de Woonacademie: Mobiele woonunits in de tuin. Een voorbeeld van een inpandige zorgwonging vind je onder andere in Hechtel-Eksel.
(Senior) co-wonen
Bij co-wonen woont iedereen in zijn eigen huis of appartement rond een gemeenschappelijke tuin of binnenplaats. De bewoners delen altijd een aantal ruimtes zoals een garage, een berging, een wasplaats, een fietsenstalling, een kippenhok, enzovoort. In tegenstelling tot cohousing, worden er bij co-wonen geen leefruimtes gedeeld. Een groep die co-woont, vormt een eigen entiteit in de buurt.
Senior co-wonen is qua concept identiek aan co-wonen, behalve dat de doelgroep verschilt. Hier wordt louter gefocust op 55- of 65-plussers.
Voorbeeld
Gestippeld wonen
Bij gestippeld wonen heb je een eigen appartement in een flatgebouw. Dat is helemaal privé. In hetzelfde flatgebouw hebben een aantal andere oudere volwassenen ook een appartement – niet naast elkaar maar "gestippeld" over het hele gebouw. Deze groep gebruikt samen één extra appartement, dat ze naar hun eigen wensen inrichten. Daar zoeken ze elkaar op voor gezelschap, ze kijken tv, eten samen, enzovoort. Soms gebruiken ze dat appartement ook als hoofdkwartier voor de diensten voor thuisverzorging waar ze al dan niet samen een beroep op doen.
Voorbeeld
Harmonicawonen
Harmonicawonen is gelijkaardig aan gestippeld wonen, maar nu bevinden de appartementen van de bewoners zich wel in een cluster naast elkaar, terwijl andere appartementen nog steeds door andere bewoners bewoond worden. Ook hier koopt of huurt de groep een extra ruimte – eventueel een extra appartement – om gemeenschappelijke activiteiten te ondernemen.
Clusterwonen
Clusterwonen is een vorm van kleinschalig groepswonen met zorgruimten en rond-de-klok aanwezigheid van ondersteunend personeel. Een clusterwoning is een woning waar iedereen zijn of haar eigen privacy heeft, zoals een slaapkamer, sanitair, een kleine ingebouwde keuken, maar er ook een aantal gemeenschappelijke voorzieningen en een zorgpost zijn.
Voorbeeld
(Senior) cohousen
Bij cohousen worden er leefruimtes gedeeld. Zo is er bijvoorbeeld meestal wel een gedeelde keuken en eetzaal waar minstens een paar keer per week samen wordt gegeten. Deze woonprojecten kunnen focussen op een bepaalde leeftijdsgroep of intergenerationeel zijn. Senior cohousen is volgens hetzelfde concept als (intergenerationeel) cohousen, met als verschil dat de doelgroep gericht is op 55- of 65-plussers.
Voorbeelden
- Moos°Herk, Hasselt
- Huize meer dan ik, Genk
- Het Abtshof cv, Gingelom
- Cohousing TRiS, Beringen
- De Living in Gent, Antwerpen & Oostende
- Abbeyfieldhuizen in Mechelen, Gent, Malle & Leuven: Abbeyfield Vlaanderen is momenteel actief opzoek naar een plek in Limburg om het eerste Abbeyfieldhuis in onze provincie te realiseren.
Hospitawonen
Hospitawonen is een woonvorm waarbij een eigenaar één kamer in zijn eengezinswoning of appartement verhuurt en waarbij de verhuurder minstens één specifieke ruimte (toilet of badkamer/douche of keuken) deelt met zijn huurder. De eigenaar woont dus zelf ook in de woning, eventueel met zijn gezin.
Voorbeelden
Woningdelen
Verschillende gezinnen of alleenwonenden delen alle leefruimtes, met uitzondering van de slaapkamer en eventueel een private woonkamer. In Wallonië en Brussel zijn zulke samenwoonprojecten al heel gebruikelijk.
Voorbeelden
Op de zoekertjespagina van Samenhuizen vind je een overzicht van het aanbod in Limburg én kun je zelf ook een zoekertje plaatsen.
5 Universeel design
Universal Design (UD) is het ontwerpen van een omgeving zodat deze zo toegankelijk, begrijpelijk en bruikbaar mogelijk is voor alle mensen, ongeacht hun leeftijd, grootte, vermogen of handicap. Zo voldoet een inclusieve omgeving aan de behoeften van alle mensen, waar iedereen baat bij heeft. Universal Design is dan ook een fundamentele voorwaarde voor een goed ontwerp en geen speciale vereiste voor een minderheid van de bevolking.
Universal Design steunt op 7 principes:
- rechtvaardig gebruik
- flexibiliteit in gebruik
- eenvoudig en intuïtief gebruik
- waarneembare informatie
- tolerantie voor fouten
- lage fysieke inspanning
- omvang en ruimte voor benadering en gebruik.
Voor meer informatie verwijzen we je graag naar de rubriek "Meer inspiratie".
6 Hoe maak ik mijn gemeente levensloopbestendig?
Hieronder een overzicht van organisaties die je als gemeente op weg helpt om samen werk te maken van een woonbeleid voor oudere volwassenen. Deze organisaties proberen allemaal diverse domeinen en invalshoeken te verbinden en starten vanuit hun eigen invalshoek. Denken we maar aan: wat zijn de woonwensen van oudere volwassenen in jouw gemeente, hoe kun je als lokaal bestuur andere woonvormen faciliteren, enz.
Visievorming en ondersteuning
Als je als gemeente aan de slag wilt gaan met het concept van co-wonen, kun je ondersteuning vragen aan Samenhuizen vzw. Zij zetten in op gemeenschappelijk wonen en geven je meer informatie over welke rol je als gemeente kunt opnemen en verbinden verschillende levensdomeinen zoals welzijn, wonen en ruimtelijke planning. Je kunt als gemeente ook het "Charter gemeenschappelijk wonen" ondertekenen. Hiermee toon je aan dat je interesse hebt en bereid bent om met het thema aan de slag te gaan.
De opdracht van het Kenniscentrum Welzijn, Wonen, Zorg is om de ontwikkeling van nieuwe woonzorgprojecten te initiëren, ondersteunen en begeleiden. De concrete ondersteuning die het Kenniscentrum WWZ biedt kan heel verschillend zijn. Ze bieden hulp bij de voorbereiding en het zoeken van een locatie, het voorstellen en uitwerken van ideeën en concepten, een eerste raming van de kostprijs en de financiële haalbaarheid, het overleg met de verschillende overheden, het projectmanagement, de kennisoverdracht en de communicatie. Ook in Limburg kunnen ze voortaan hun expertise inzetten.
De Vlaamse Ouderenraad geeft advies voor de realisatie van een optimaal ouderenbeleid in jouw gemeente. Hierbij vertrekken ze telkens vanuit de expertise, inzichten, noden en ervaringen van de oudere volwassenen zelf. Ook ondersteunen ze onderzoek over ouderen. Vele gemeenten werken ook met een seniorenconsulent, een seniorenraad, enz. Zij kunnen je als gemeente zeker en vast input en ondersteuning geven.
Gemeenten in de provincie Antwerpen kunnen bij het team Wonen terecht voor een geWOONtebrekertraject waarin ze samen met hun inwoners nadenken over het wonen in en het woonbeleid van de toekomst. Samen met de intercommunale IGEAN (regio Midden) werkt de provincie Antwerpen momenteel aan het geWOONtebrekerproject Wonen in de tijd. Eind april stellen ze een inspiratiegids voor met goede praktijken.
Bureau50 ontwikkelde de "Lang Zal U Wonen woonscan". In overleg met de gemeente bevragen ze oudere volwassenen of hun woning en buurt geschikt blijft om er in een volgende levensfase veilig en comfortabel zelfstandig te kunnen wonen. De bevraagden ontvangen achteraf een rapport met tips voor eventuele aanpassingen op het vlak van toegankelijkheid en energie en daarnaast ook info over verschillende nieuwe woonvormen. Als gemeente krijg je een rapport met de resultaten en kun je nadien op ondersteuning rekenen om hiermee aan de slag te gaan.
Als enige woonmaatschappij in Limburg is Wonen in Limburg (WiL) een voorname partner in betaalbaar wonen voor oudere volwassenen. Deze groep kan terecht in het gewone aanbod maar als gemeente kun je ook kiezen om een doelgroepenplan 65-plus op te maken. Zo geef je aan welke woningen op specifieke locaties bij voorkeur worden toegewezen aan 65-plussers. Voor het uitwerken en/of bijsturen van zo’n plan kun je best contact opnemen met je regiodirecteur Klant en bewoners van Wonen in Limburg, je woonambtenaar en/of IGS-coördinator, Wonen in Vlaanderen of het bespreken met de partners in het Lokaal Woonoverleg.
Op de Limburgse overlegtafel lokaal woonbeleid komen ongeveer 4 keer per jaar de Limburgse woonambtenaren en IGS-coördinatoren samen onder wisselend voorzitterschap van Wonen in Vlaanderen en de provinciale cel Wonen. Op vraag van de woonambtenaar kan er tijd voorzien worden om informatie over de aanpak in andere gemeenten te delen.
Toegankelijkheid
Inter biedt zowel voor gemeenten als andere instanties en bedrijven diensten aan i.v.m. de toegankelijkheid van publieke gebouwen, monumenten en omgevingen. Met een begeleidingstraject kun je volledige ondersteuning krijgen, van voorontwerp tot en met de uitvoering. Een adviseur komt langs om het volledige project te bespreken, waarna begeleiding bij de ontwerpfase en bij de uitvoering volgt. Afhankelijk van de werken wordt er gewerkt in regie of wordt een offerte op maat opgemaakt. Hierna voeren ze nog een eindcontrole uit. Raadpleeg de website en controleer of je gebouw in aanmerking komt.
On Wheels, een organisatie die streeft naar een betere toegankelijkheid van steden, gebouwen en mobiliteit, verzamelt informatie en stelt deze beschikbaar via de On Wheels-app. Ze begeleiden bedrijven, steden, gemeenten, overheden, organisaties en scholen om hun locaties toegankelijker te maken. Hierbij meten ze op via de applicatie en ze screenen de gebouwen en projecten. Daarnaast bieden ze voor overheidsinstanties ook een beheerplatform aan voor alle rolstoeldata. Meer info vind je in de brochure met het aanbod voor steden en gemeenten.
7 Wat met individuele vragen?
Als woonactor krijg je zeker en vast heel wat vragen over aangepast wonen, mogelijke premies, ... Hieronder volgt een beknoptt overzicht van organisaties die je meteen een antwoord kunnen geven of je verder kunnen doorverwijzen.
Het woonloket
In elke gemeente kun je terecht bij een aanspreekpunt "wonen". In de meeste gemeenten is er een woonloket waar je meestal mits het maken van een afspraak terecht kunt met vele vragen over wonen: van premies tot algemene vragen over welke andere woonvormen er bestaan. Heb je echter een specifieke vraag zoals bv. "ik wil starten met een project a op locatie b", dan verwijzen zij je door naar de collega’s van Ruimtelijke Ordening. Zij kunnen je meer vertellen over de mogelijkheden voor jouw pand (nieuwbouw, herbestemming, renovatie, enz.) en je informeren over het aanvragen van een omgevingsvergunning.
Ook kun je altijd de provinciale cel Wonen contacteren voor algemene informatie. Voor meer specifieke informatie zullen zij je ook steeds doorverwijzen naar de betrokken organisaties. Ben je als individuele Limburger op zoek naar gerichte informatie over gemeenschappelijk wonen, dan kun je terecht bij Samenhuizen vzw.
Woonaanpassingen
Een aantal Limburgse gemeenten en Intergemeentelijke samenwerkingsverbanden hebben de afgelopen jaren hard geïnvesteerd in het levensloopbestendig wonen voor 65-plussers en zijn samenwerkingsverbanden, met bv. de mutualiteiten, aangegaan. Hier kun je dan ook terecht aan het woonloket voor gerichter advies en ondersteuning over woonkwaliteit, renovatie, de aanpassing van woningen en premies.
Het intergemeentelijk samenwerkingsverband Wonen in Gaoz biedt daarnaast nog extra ondersteuning aan de bewoners in Genk, As, Oudsbergen en Zutendaal.
Tegemoetkoming
Soms is een woning van een burger gewoon niet meer aangepast aan zijn of haar leeftijd. Daarvoor is er een tegemoetkoming voor de werken, namelijk de aanpassingspremie van de Vlaamse Overheid. Deze premie kunnen 65-plussers aanvragen na de voltooiing en facturering van de werken. Wel moet deze persoon aan enkele voorwaarden voldoen om in aanmerking te komen voor de premie. Raadpleeg de website van de Vlaamse Overheid voor meer informatie over de voorwaarden en de aanvraagprocedure.
Ook bij het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) kunnen burgers voor verschillende woonaanpassingen een tegemoetkoming vragen. Enkele voorbeelden zijn: een automatische deuropener, een inloopdouche, een hellingsbaan, een traplift, ... Om in aanmerking te komen moet hij of zij echter wel aan de erkenningsvoorwaarden van het VAPH voldoen. Deze kun je, net als het aanvraagformulier, terugvinden op de website van het VAPH.
Advies met projectopvolging en -begeleiding
Bij Ferm kun je terecht wanneer je je woning wilt aanpassen om zo lang mogelijk thuis te kunnen wonen. Zij bekijken de mogelijke aanpassingen die de toegankelijkheid, de veiligheid en het comfort verbeteren. Daarnaast geven ze ook uitleg over de bestaande premies en zorgen ze voor begeleiding tijdens het hele proces. Hiervoor betaal je eenmalig 50,00 euro. Voor de uitvoering van de werken maakt Ferm een aangepaste offerte op. Meer informatie vind je op de website van Ferm.
Advies
Mutualiteiten bieden (vaak enkel) voor leden gratis advies aan tijdens een thuisbezoek. Hierbij geven ze tips over de aanpassing van de woning. De voorwaarden waaraan de adviesaanvrager moet voldoen verschillen per mutualiteit. Hiervoor raadpleeg je dus best de website van het ziekenfonds.
- Vlaams & Neutraal Ziekenfonds (VNZ) - Dienst Maatschappelijk Werk): de ergotherapeuten van het VNZ staan je bij met advies rond mogelijke aanpassingen aan je woning of hulpmiddelen en bieden meer langdurige begeleiding wanneer nodig. Dit advies is overigens volledig kosteloos.
- Neutraal Ziekenfonds Vlaanderen (NZVL) - Woningaanpassing en hulpmiddelen thuis: wanneer het aanpassen van de woning of het plaatsen van extra hulpmiddelen nodig is om thuis te kunnen blijven wonen, helpt het VNZ. Tijdens een gratis gesprek aan huis bekijkt een ergotherapeut de mogelijkheden en brengt deze in kaart. Deze persoon gaat ook na of je beroep kunt doen op financiële steunmaatregelen.
- Helan Onafhankelijk ziekenfonds - Woningaanpassing: Helan geeft gratis en deskundig advies om zo zelfstandig mogelijk in je eigen woning te vertoeven. Ze zoeken samen met jou een gepaste oplossing op het vlak van woonaanpassingen en hulpmiddelen. Hierbij geven ze tips over valpreventie en verlenen ze financieel advies.
- Christelijke Mutualiteit (CM) - Ergobegeleiding en woonadvies): De dienstverlening van CM over ergobegeleiding en woonadvies is volledig gratis. De ergotherapeuten geven informatie en tips over valpreventie, hulpmiddelen en technologie, aanpassingen aan je woning, enz. De ergobegeleiding of het woonadvies kun je aanvragen via de Zorglijn of via het formulier op de website.
- Liberale Mutualiteiten (LM) - Ergotherapie: via een huisbezoek komt een ergotherapeut jouw thuissituatie analyseren. Hierbij gaan ze na of je recht hebt op een tegemoetkoming. Deze dienstverlening is volledig gratis. Meer uitleg over de woningaanpassing, het advies en de voorwaarden vind je terug op de website. Ergotherapie | Liberale Mutualiteit (lm-ml.be)
- Solidaris Vlaanderen - Advies over hulpmiddelen en langer thuis wonen: Solidaris geeft voor iedereen gratis advies over hulpmiddelen en langer thuis wonen. Hierbij kijkt een ergotherapeut hoe de woning aangepast kan worden en of andere hulpmiddelen je kunnen helpen om comfortabel thuis te blijven wonen. Wie deze diensten kan aanvragen en wat de voorwaarden zijn, vind je terug op de website.
8 Meer inspiratie
Vlaanderen
- Living Tomorrow: een innovatief platform voor klanten, partners, markten en overheidscontacten om innovatie te versnellen.
- Universal Design Woonlabo: een bundeling van de krachten van Hogeschool PXL, de Universiteit Hasselt en INTER. Dit living lab is een unieke ontmoetingsplaats en een onderzoeks- en belevingscentrum waar zorgeloos wonen en verblijven voor iedereen werkelijkheid wordt.
- Woon-wijs biedt inspiratie en ideeën over flexibel wonen in de toekomst. Over hoe een innovatief bouw- en buurtconcept – het Klavertje 4 – de deuren opent naar een nieuwe "way of living".
- Kiezen moet kunnen. Ook voor ouderen. Deze brochure van de Koning Boudewijnstichting gaat over de woonzorgomgeving van de toekomst.
- Recht op Grijs - Bouwen aan ouderenbeleid, een boek van Dominique Verté, Jan Vranken, Pascal De Decker & Robert Crivit (red). Het boek verschijnt eind maart 2024.
Gluren bij de buren
- Wij zijn Zuiderschans heeft 83 appartementen voor 65-plussers, met en zonder zorgvraag in ’s Hertogenbosch-Zuid.
- Landelijke Vereniging Gemeenschappelijk wonen van Ouderen (LVGO) stimuleert het Gemeenschappelijk wonen 50-plus door het delen van kennis en belangenbehartiging van hun leden.
- Thuishuis. De Stichting Thuis in Welzijn is een organisatie die zich richt op het waarborgen van het gedachtegoed van het Thuishuisconcept en de continuïteit van de realisatie van Thuishuisprojecten. Dit alles in het kader van de actualiteit van maatschappelijke participatie.
- Gemeenschappelijk wonen van ouderen, een studie van Movisie.
- Centre for Excellence in Universal Design.
- Age Friendly Community biedt een diverse verzameling van praktische handvatten, wetenschappelijke kennis en ervaringen van mensen die al werkten aan leeftijdsvriendelijke gemeenschappen in Nederland. Dit zijn lokale netwerken die werken aan leefomgevingen die zijn afgestemd op de behoeften en vereisten van (oudere) burgers. Je vindt er bijvoorbeeld concrete tips om met burgers samen te werken, de tool "Samenwerken als een bos", waarbij je uitgaat van een wijk of stad als ecosysteem, een handig overzicht van interessante publicaties en nog veel meer.
