Flexibiliteit in bouwen en wonen

Zowel in de bouwsector als bij de woonactoren wordt de term "flexibiliteit" veelvuldig gebruikt en kent deze verschillende invullingen. Betekent flexibiliteit vakoverschrijdend samenwerken tussen architect, bouwheer, aannemer, verwarmingsinstallateur, …? Of is het eerder flexibel zijn vanuit het oogpunt van toegankelijkheid of leg je de klemtoon op verwisselbare functies in een woning of gebouw. Wellicht ken je zelf nog andere invullingen van dit begrip!

Tijdens het webinar van 18 juni 2021 lichtten Luc François en Jo Janssen hun visie toe.

Luc François, senior project leader bij het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf vertelde ons welke bijdrage bouwindustrialisatie biedt aan de betaalbaarheid en de kwaliteit van bouwen en wonen.
Jo Janssen, architect en zaakvoerder van Jo Janssen Architecten en lector aan de faculteit Architectuur van de Universiteit Hasselt, hield een pleidooi om het begrip flexibiliteit niet los te koppelen van woningkwaliteit, ongeacht de bril waardoor je kijkt.

Terugblik naar het webinar

Presentaties

Hoe kan bouwindustrialisatie een antwoord bieden op de betaalbaarheid van woningen? – Luc François (WTCB)
De relatie tussen flexibiliteit en diversiteit bepaalt de kwaliteit in woningtypes en de buurt – Jo Janssen (UHasselt, faculteit architectuur):
- deel 1: rationalisering van het bouwproces
- deel 2: cultuur van het wonen

Opname webinar

Heb je het webinar niet gevolgd, of herbekijk je graag de sessie over de rationaliseren en de industratialisering in de bouw en hoe dit bijdraagt aan een betaalbaar woonaanbod? Hieronder vind je de video.

Kan al deze “flexibiliteit” een bijdrage leveren aan de betaalbaarheid en de goede kwaliteit van een flexibel woningpatrimonium?

Inspirerende projecten

Flexibiliteit met focus op:

wonen - leven - werken
- Piazza Céramique (Jo Janssen architecten (NL))
  “Het programma dat binnen Piazza Céramique moest worden gehuisvest was dat van een geïntegreerde vorm van het leven en het werken, die gedeeltelijk binnen de het leven eenheden werd geïntegreerd en gedeeltelijk van hen gescheiden.”
- 4 Fonteinensite Vilvoorde (Matexi)
  Maak kennis met de 4 Fonteinen site, de nieuwe bruisende stadsbuurt die Matexi optrekt langs de Vilvoordse waterkant! Het nieuwe stadsdeel zal garant staan voor een perfecte mix van wonen, werken, winkelen en ontspannen. Het samenspel met de verkeersvrije fiets- en wandelpromenades langs het water, de groene parkzones en bruisende stadspleintjes, maakt van deze buurt the place to be.
levensloopbestendig renoveren en aanpasbaar wonen
- Mutatie+
  Mutatie+ staat voor het levensloopbestendig renoveren van (sociale) woningen op een moment van overgang of mutatie. Zo blijven bewoners langer in hun eigen woning wonen. Ook als ze ouder worden. Laag energetisch bouwen en toegankelijkheid gingen hand in hand bij de ontwikkeling van deze nieuwe woonconcepten.
meegroeien in aanpasbaarheid en ruimtegebruik
- Co-housingproject Hoogstraat (Stad Genk)
  “Collectief wonen is nieuw, onbekend en daardoor soms onbemind. Stad Genk wil laten zien dat dit een kwalitatieve manier van wonen is, die voor velen onder ons misschien niet alleen haalbaar maar ook ideaal is.”
tijdelijk wonen
- Drie verplaatsbare transitwoningen (Boortmeerbeek)
  “De eerste verplaatsbare transitwoningen in Vlaanderen staan in Boortmeerbeek, op het terrein van Camping Floreal. Het pilootproject is een gezamenlijk initiatief van de sociale huisvestingsmaatschappijen SWaL en Woonpunt Zennevallei en de provincie Vlaams Brabant.”

Inspirerende partners

Flexibiliteit met de focus op:

diversiteit en behoud van kwaliteit
- Woonstraat (UHasselt)
  “UHasselt gaat op zoek naar inzichten ter inspiratie van het dagelijks ontwerpen aan het wonen van morgen.”
samenwerking en vernieuwing
- WTCB
  “Als organisatie is dit het moment voor verandering, om anders en efficiënter te gaan werken. Dat geldt voor het WTCB, maar zeker ook voor de bouwsector! Onze noodgedwongen aanpassing aan de coronacrisis, die heel wat technologische en maatschappelijke uitdagingen blootgelegd heeft, is slechts één voorbeeld hiervan. De bouw bevindt zich dus in de frontlinie.”
wonen voor iedereen
- Flexibel wonen voor iedereen (PXL)
  “In dit speerpuntproject wordt nagaan welke noden dynamische en flexibele gezinnen in Vlaanderen laten optekenen op het vlak van wonen en welke flexibele en/of modulaire bouwsystemen beschikbaar zijn om aan deze noden te voldoen. In 7 werkpakketten wordt gedurende 3 academiejaren beoogd om enerzijds technische bouwmodules in kaart te brengen en anderzijds diverse woonnoden te classificeren.”
toegankelijkheid, overal en voor iedereen
- UD Woonlabo (Hogeschool PXL – Uhasselt – Inter)
  Dit living lab is een onderzoeks- en belevingscentrum waar zorgeloos wonen en verblijven voorop staat, rekening houdend met alle fasen en aspecten van het leven.

Ken je zelf nog inspirerende partners of goede voorbeelden van flexibiliteit in bouwen en wonen? Laat het ons weten. Stuur een e-mail naar wonen@limburg.be en bouw mee aan deze webpagina om inspiratie te bieden voor een betaalbaar, kwaliteitsvol en flexibel woningpatrimonium.

Grasduinen

Flexibiliteit met focus op:

standaardisatie – duurzaamheid – kwaliteit in het bouwproces
- BIM-viewers voor een eenvoudige toegang tot gebouwgerelateerde informatie (WTCB)
  “In het BIM-universum zijn er talloze hulpmiddelen voorhanden, elk met zijn eigen functionaliteiten. Het zijn echter de viewers die op de meeste belangstelling kunnen rekenen bij de aannemers, ongeacht de omvang van hun bedrijf. Ze zijn immers intuïtief, gemakkelijk te gebruiken, niet al te duur of zelfs gratis en stellen iedereen in staat om de in het model opgenomen informatie te consulteren en dit nagenoeg zonder enige voorkennis.”
- Bouwbedrijven helpen om efficiënter, nauwkeuriger en kostenbesparender te werken: dat was het doel van het B4Lean-onderzoek (Hogeschool PXL en Howest)
  De bouwbedrijven in Vlaanderen zijn er zich van bewust dat efficiënter werken nodig is om concurrentieel te blijven. Het LEAN-management biedt antwoorden!
- Brengen nieuwe woonvormen de kwaliteit van bouwmaterialen in het gedrang? (Essencia)
  Collectief wonen en circulair bouwen zijn in opmars om het betaalbaar wonen voor jong en oud waar te kunnen maken. Essencia doet een oproep om de kwaliteitseisen van het bouwen en de bouwmaterialen niet uit het oog te verliezen als in het collectieve wonen de bouwontwikkelaar steeds vaker en de bewoner minder vaak de bouwheer van de woning wordt.
- Flexibel bouwen is essentieel voor duurzaam bouwen (Bouw Totaal (NL))
  “De flexibiliteit of aanpasbaarheid van een gebouw wordt vaak gezien als een extra investering, als een meerkost, waarvan de relevantie op korte termijn zeer laag is. Daarom is er bij start van het traject weinig vraag naar flexibiliteit doordat de verdiensten pas na lange termijn zichtbaar zijn bij verandering van huurder of eigenaar. Dit terwijl het niet flexibel en aanpasbaar zijn van gebouwen die we hebben gerealiseerd, heeft geleid tot de enorme leegstand waar we momenteel mee kampen. Flexibel en aanpasbaar bouwen moet daarom de basis zijn van ieder gebouw dat we realiseren. Het is in de basis de afstemming van vraag en aanbod.”
- Maatregelen om de kwaliteit in de bouw te verbeteren (ondernemersplein (NL))
  Welke maatregelen worden genomen om de kwaliteit in de bouw te verbeteren en de positie van de particuliere en zakelijke consument in de bouw te beschermen?
- Kwaliteitssturing in de bouw; een kwestie van de juiste stappen (BouwhulpGroep (NL))
- 5 wetten van flexibel bouwen (VBI (NL))
  1. Verandering is de enige constante
  2. Alles wordt flexibel
  3. Netwerken zorgen voor beweging
  4. Standaardisatie zorgt voor stevigheid
  5. De toekomst ligt bij de klant
modulair bouwen
- Flexibel bouwen dankzij een circulair ontwerp (KampC)
  Modulair -, veranderingsgericht - en functieloos ontwerpen
- Flexibel bouwen is toekomstbestendig (CoBouw)
  “Flexibel is een ruim begrip en als we het over beton hebben al helemaal. We kennen beton allemaal als een zwaar, solide, robuust materiaal en bestand voor de eeuwigheid. Toch kun je er flexibel mee ontwerpen, een bestaand ontwerp aanpassen en het is geschikt voor hergebruik. Het streven is om steeds meer circulair te bouwen en bestaande producten te hergebruiken. Het bouwwerk van nu is de bron van grondstoffen voor de toekomst. Het roept associaties op met het bouwen van blokken of lego in onze kinderjaren. Je kunt het uit elkaar halen en weer in een andere vorm in elkaar zetten. Maar lukt dit ook in de ‘echte’ bouw?”
- Feestelijk startsein modulair bouwproject Regioplein - Schagen (WoonCompagnie (NL))
  Aan het regioplein in Schagen komen 46 appartementen die modulair worden gebouwd volgens een duurzame, snelle bouwmethode.
meegroeien
- Industrieel, flexibel en demontabel bouwen (WTCB)
  “Het begrip 'IFD-bouwen' staat voor industrieel, flexibel en demontabel bouwen en beoogt een geïntegreerde benadering van het bouwgebeuren. De samenwerking tussen de verschillende partijen die betrokken zijn bij het bouwproces is hierbij essentieel.”
- Aanpasbaar en flexibel (Inter)
  “Niet enkel principes van aanpasbaarheid, maar ook principes van flexibel (multifunctioneel) ruimtegebruik zijn van belang. Flexibel bouwen houdt een mogelijke herbestemming van ruimten in, de mogelijkheid tot het opdelen van de woonunit, de aanpasbaarheid van functies, mogelijkheden tot het aanbrengen van hulpmiddelen, enz.”
- Vivero meegroeiwoningen (Heusden-Zolder)
  De nood aan huisvesting van bepaalde doelgroepen die in en rond de dorpskern willen wonen is groot. Heusden-zolder voorziet 23 meegroeiwoningen voor jonge koppels die ook aangepast zijn aan de noden van oudere bewoners.
- MeeGroeiWonen (KDV Architectuur Eindhoven)
  “De MeeGroeiWoning is een woningbouwconcept in de vorm van een juist ruimtelijk maatpak, dat kan meegroeien met de veranderende wensen en eisen van de woonconsument op een heel eenvoudige en goedkope manier. Ook, indien gewenst, door zelfwerkzaamheid.”
- Meegroeiwonen (AG Vespa)
  AG VESPA zet in op woningen die flexibel in te richten zijn, aanpasbaar aan de wisselende noden van een gezin, met ook kindvriendelijke buitenruimten en faciliteiten.”
als (tijdelijke) woonoplossing
- Handboek innovatieve praktijken – Gespecialiseerde woonvormen (Reling - Noolim)
  “In Limburg zijn, op initiatief van de Initiatieven Beschut Wonen (IBW), binnen de netwerken Reling en Noolim verschillende proefprojecten opgestart. De proefprojecten hebben als gemeenschappelijk kenmerk dat ze een alternatief aanreiken binnen functie 5 (gespecialiseerd wonen) in de vorm van een flexibel en gedifferentieerd woonaanbod.”
- Flexibele woonvormen in de geestelijke gezondheidszorg (vzw Bewust)
  - Groepswonen gericht op doorstroming
  - Groepswonen met permanent karakter
  - Individueel wonen, gericht op doorstroming of permanent
  - Zelfstandig wonen
- Flexwonen als opstap naar zelfstandig wonen (Platform 31 (NL))
  “Casusonderzoek naar tijdelijke woonvormen voor zorgdoelgroepen”
- Nieuwe woonvormen (expertisecentrum Flexwonen (NL))
  “Architecten, bouwers, projectontwikkelaars ontwikkelen nieuwe woonconcepten om aan de vraag naar snel toegankelijke betaalbare woonruimte tegemoet te komen. Het gaat niet alleen om een ontwerp of productiewijze. Ook de eigendomsvorm of een financieringsarrangement kan interessante nieuwe concepten opleveren. Soms ontstaan ze op eigen initiatief, soms naar aanleiding van een prijsvraag. Sommige zijn al in productie genomen, andere zitten nog in het ontwerpstadium. Hoe dan ook: Flexwonen.nl biedt hen graag een podium.”
- Workshop 12: flexibele opvang en woonvormen (Vereniging van Nederlandse gemeenten)
  “Door de wisselende instroom van vluchtelingen klinkt er een luide roep voor meer flexibiliteit in zowel de asielopvang als de huisvesting.”
- Woningtekort? Bouwen? Of beter benutten? (platform 31 (NL))
  Vele woningen worden slechts door 1 persoon bewoond. Wetten en regelgeving straffen samenwoners financieel af. Banken zijn zoekend in de hypothecaire financiering van nieuwe woonformules. Hoog tijd om deze afremmende voorwaarden aan te pakken en mensen te stimuleren om samen te wonen.
- Plan van aanpak voor snel meer woningen voor spoedzoekers (Rijksoverheid Nederland)
  De vrijstelling van de verhuurdersheffing maakt dat spoedzoekers naar een woning sneller huisvesting vinden door de realisatie van prefab-woningen en andere flexibele woonvormen.
- Onderzoek naar de productie van verplaatsbare- en andere flexwoningen in Nederland
werken en wonen gecombineerd
- Hoe wonen we na Corona? 4 experts delen hun visie (Livios)
  “Door corona hebben mensen ingezien dat hun thuis erg belangrijk is. Velen zijn op zoek gegaan naar een aangepaste plek om te wonen en ze zijn bereid om daar ook een zeker bedrag voor te betalen”
- Vast kent zijn waarde niet meer. Millenials en senioren willen flexibel kunnen werken en wonen (Fairhomes (NL))
  “Op de Nederlandse woningmarkt is er sprake van een kwantitatieve en kwalitatieve mismatch. Aan de vraagzijde van de woningmarkt vindt de grootste groei in huishoudens plaats bij de millennials en de actieve senioren. Twee zeer verschillende groepen die echter overlappende woon(milieu)voorkeuren kennen. Beiden prefereren (centrum)stedelijke locaties met de nabijheid van voorzieningen en hechten minder dan voorheen belang aan eigendom. Millennials vanwege een wens naar flexibiliteit, als gevolg van dynamiek op de arbeidsmarkt. Senioren vanuit financiële overwegingen of de wens om ook dichter bij (klein)kinderen te wonen.”

Meer inspiratie gezocht?

Heb je zelf een artikel geschreven of gelezen dat aansluit bij dit thema? Ken je een concreet project dat extra input geeft? Laat het ons weten. Stuur een e-mail naar wonen@limburg.be.

naar het online platform Limburg in cijfers

Provincie Limburg is ook social

Meer sociale media van de provincie Limburg