BEELD
cirkelvormige radar met draaiende elektromagnetische golven
in de cirkel: de grenzen van de provincie Limburg
rechts en links: oorlogsvliegtuigen en vallende bommen
geluid van elektromagnetische golven
TITEL IN BEELD
“Onder de RADAR”
Lummen
De loopgraven van Lummen
BEELD
historische luchtfoto van Lummen met aanduiding van verschillende locaties
BEELD
Jos Lemmens staat op de locatie waar de loopgraven zich bevonden
JOS LEMMENS VERTELT
Ik ben Jos Lemmens, ik ben lid van de Heemkundige Kring van Lummen. Ik zou je graag een verhaal vertellen over de 3 000 Belgische soldaten die hier op de 3de dag nà het begin van Wereldoorlog II al door de Duitsers werden omsingeld.
BEELD
videobeelden van de omgeving en de restanten van de loopgraven
JOS LEMMENS VERTELT
Het Albertkanaal was de eerste verdedigingslijn in Limburg en in België waar de Belgische soldaten probeerden om de Duitsers een 5-tal dagen tegen te houden.
BEELD
historische kaart van Lummen met aanduiding van verschillende locaties
JOS LEMMENS VERTELT
Hier aan het Albertkanaal, zo’n 500 meter verder, waren loopgraven gegraven van anderhalve meter diep, waar die soldaten tot op borsthoogte in stonden. Van daaruit konden ze dus met hun geweren schieten op Duitsers die eventueel via Nederland, naar België zouden doorstoten, met de bedoeling om nadien dan verder op te rukken richting Frankrijk.
BEELD
kaart met de troepenopstelling aan het Albertkanaal en met aanduiding van de bruggen
JOS LEMMENS VERTELT
Tussen Antwerpen en Luik hadden zich 150 000 Belgische soldaten opgesteld. Op Limburgs grondgebied, van Tessenderlo tot Riemst, waren er dat 70 000. Van die 70 000 lagen er
9 000 hier in het gebied waar wij ons momenteel bevinden.
Terwijl alle ogen van de Belgen, de Fransen en de Britten gericht waren op het Albertkanaal omdat ze verwachtten dat de Duitsers daarlangs gingen naderen, bedacht Hitler een ander plan. Hij liet 300 Duitse elitesoldaten landden met zweefvliegtuigen op het Fort van Eben-Emael, op de bruggen van Vroenhoven en Veldwezelt.
BEELD
kaart met de troepenopstelling aan het Albertkanaal en met aanduiding van de bruggen van Veldwezelt en Vroenhoven en het Fort van Eben-Emael
JOS LEMMENS VERTELT
Een paar uur later hadden die elitesoldaten het Fort van Eben-Emael al volledig in handen genomen. Ze hadden de bruggen van Vroenhoven en Veldwezelt bezet. Nog een paar uur later waren er al honderden en honderden Duitse pantserwagens die over de bruggen van Veldwezelt en Vroenhoven, België binnenkwamen.
BEELD
videobeelden van de omgeving waar de loopgraven zich bevonden
JOS LEMMENS VERTELT
Het gevolg van al die acties was dat die 3 000 soldaten, die hier in Lummen lagen, volledig geïsoleerd waren op dat moment. Ze wisten niet meer wat ze moesten doen. Ze hebben zich dan 500 m teruggetrokken van het kanaal, tot in deze bossen. Maar in deze bossen waren er nergens loopgraven voorzien. Ze zijn toen nog hier, snel, snel, begonnen, met kleine “schupkens”, die de kinderen als speelgoed gebruikten, met loopgraven te graven.
BEELD
foto van Jos Lemmens met een kleine “handschop” op de locatie van de voormalige loopgraven
JOS LEMMENS VERTELT
Toen die loopgraven 30 cm diep waren, waren de Duitsers al genaderd van Diepenbeek, naar Hasselt, naar Kuringen, naar Kermt, naar Lummen.
BEELD
videobeelden van de omgeving waar de loopgraven zich bevonden
JOS LEMMENS VERTELT
Die hebben de soldaten, die 3 000 die nog overgebleven waren, omsingeld. Die zaten hier echt “in de tang”.
BEELD
detailkaart van de troepenopstelling aan het Albertkanaal tussen Beringen en Lummen
JOS LEMMENS VERTELT
Dus die 3 000 soldaten die dan uiteindelijk nog overschoten zijn door de Vallei van de Zwarte Beek geraakt en kwamen uiteindelijk in Blanklaar aan … 1 500 dapperen van hen zijn uit de Duitse omsingeling kunnen ontsnappen, maar 1 500 anderen werden omsingeld door Duitsers die op de Grote Baan van Beringen naar Paal al met hun mitraillettes klaarlagen …
BEELD
kaart van Lummen met aanduiding van de aftocht van de Belgische soldaten richting Blanklaar
JOS LEMMENS VERTELT
Ze omsingelden de Belgen. De Belgen hebben nog geprobeerd om zich te verdedigen, maar ze zagen dat het tegen de Duitse overmacht niet mogelijk was … ze hebben hun wapens neergelegd, hun armen in de lucht gestoken en ze hebben zich laten omsingelen. Dan zijn ze begeleid, richting Beringen, waar ze dan op treinen zijn geplaatst en verplaatst naar krijgsgevangenenkampen in Duitsland.
BEELD
historische foto’s van Belgische militairen op doortocht in Lummen
BEELD
Gerard Mertens, eersterangs getuige, zit buiten, in de omgeving van zijn huis
GERARD MERTENS VERTELT
Dat zat hier vol, vol met mensen … die steenweg … met kruiwagens … met “kindervoituren” … iedereen ging vluchten … de hele baan zat hier vol …
Er was maar één grote baan, zogezegd, naar Diest, ofwel moest je van Hasselt naar hier, naar Diest dus. Iedereen die van Beringen kwam, kwam hier over de steenweg. De mensen waren bang, hé …
BEELD
videobeelden van de Vallei van de Zwarte Beek, waardoor Belgische soldaten richting Diest trokken
GERARD MERTENS VERTELT
Maar wij vluchtten door “het broek” met dik struikgewas ernaast.
Mijn vader zei: “We gaan daarheen, we hadden daar een tante wonen, in Meerse dan” … Door veel struikgewas en kuilen … daar kunnen ze niet komen … Ja, wij gingen naar mijn tante …
BEELD
videobeelden van de omgeving, de wei en de boerderij waarin het hoofdkwartier van de 14de infanteriedivisie gevestigd was, vlakbij waar Gerard Mertens woonde tijdens de oorlog
GERARD MERTENS VERTELT
Want hierlangs konden ze niet komen omdat het vol water stond. Dat is hier zo’n vier kilometer vandaan, denk ik. We kwamen bij mijn tante en die zei: “De koeien en de paarden… ”. Ja, daar moesten de mensen van leven hé ... Ze zei tegen mijn vader: “Ja Jan, had dan toch de koeien en de paarden meegebracht, ‘t is vier kilometer van hier, dan kan er toch niets mee gebeuren!”
BEELD
videobeelden van de omgeving, de wei en de boerderij waarin het hoofdkwartier van de 14de infanteriedivisie gevestigd was, vlakbij waar Gerard Mertens woonde tijdens de oorlog
GERARD MERTENS VERTELT
Allemaal bijeen met een man of vier … terug naar hier … vier kilometer ver … toen was het al avond … de koeien gehaald … in het donker … door de bossen van Hees … we waren content … we zetten ze in de wei … dat was zo’n honderd meter van dat huis af …
BEELD
videobeelden van de omgeving, de wei en de boerderij waarin het hoofdkwartier van de 14de infanteriedivisie gevestigd was, vlakbij waar Gerard Mertens woonde tijdens de oorlog
GERARD MERTENS VERTELT
We stonden ’s morgens op, geen enkele koe meer in de wei … Wat nu gedaan? “Ja”, zei vader, “zouden die terug naar huis zijn?” We gaan zien … Ja, ze waren terug thuis, vier kilometer ver, door de bossen … We zeggen wel eens: “Een stomme koe, hé ...”. Maar ze zijn vier kilometer door de bossen terug naar huis gegaan, tot hier aan het kruispunt, want wij woonden hier aan het kruispunt.
TEKST IN BEELD
IOED Lage Kempen
Jos Lemmens
Gerard Mertens
Koen Luts
Walter Van Opstal
Creative Commons Attribution
www.onderderadar.be
logo provincie Limburg
Ga terug naar www.onderderadar.be.